Luật Sở hữu trí tuệ 2025: Chuyển đổi từ Bảo hộ sang Thương mại hóa Tài sản Trí tuệ

Thông tin hướng dẫn

15-12-2025

Bước ngoặt mới trong quản lý Sở hữu trí tuệ Việt Nam

Chính thức thông qua Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi ngày 10/12/2025 đánh dấu cột mốc quan trọng khi Quốc hội Khóa XV chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ. Không đơn thuần là việc điều chỉnh các quy định hiện hành, đây được xem là cuộc cải cách toàn diện nhằm biến đổi cách thức Việt Nam tiếp cận và khai thác tài sản trí tuệ trong kỷ nguyên kinh tế số.

Điểm đột phá lớn nhất của Luật lần này nằm ở việc thay đổi góc nhìn từ "công cụ pháp lý bảo vệ" sang "nguồn lực kinh tế có thể khai thác". Các sản phẩm sáng tạo như phần mềm, giải pháp kỹ thuật, công nghệ mới hay thậm chí cả dữ liệu giờ đây được coi là tài sản có thể giao dịch, thẩm định giá trị hoặc dùng để đảm bảo tín dụng. Cách tiếp cận này phản ánh đúng xu hướng toàn cầu, nơi tài sản phi vật chất đang chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong hoạt động kinh doanh.

Từ vô hình đến hữu hình: Ghi nhận giá trị thực của tri thức

Một trong những nội dung được doanh nghiệp và học giới quan tâm nhất chính là quy định về việc ghi nhận tài sản trí tuệ trong hệ thống kế toán doanh nghiệp. Luật mới đưa ra khung pháp lý cho phép doanh nghiệp theo dõi, định giá và hạch toán các quyền sở hữu trí tuệ như một khoản mục tài sản chính thức.

Chính phủ sẽ ban hành hướng dẫn cụ thể về tiêu chí định giá và phương pháp theo dõi. Đối với những tài sản chưa đáp ứng điều kiện ghi nhận vào báo cáo tài chính chính thức, doanh nghiệp vẫn được phép quản lý qua hệ thống sổ sách nội bộ và tự định giá để phục vụ hoạch định chiến lược. Điều này giúp minh bạch hóa giá trị thực của doanh nghiệp và tăng cường năng lực quản trị tài sản vô hình.

Kết nối nghiên cứu với thị trường: Lời giải cho bài toán thương mại hóa

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng khoa học công nghệ chỉ thực sự bền vững khi các phát minh được ứng dụng vào đời sống và tạo ra giá trị kinh tế. Sở hữu trí tuệ là cầu nối biến kết quả nghiên cứu thành hàng hóa có thể giao dịch trên thị trường.

"Khi đã trở thành tài sản, chúng ta có thể thẩm định, chuyển giao, cho thuê hoặc thế chấp để tạo dòng vốn mới cho nền kinh tế. Việt Nam cần biết khai thác trí tuệ toàn cầu để tạo ra những đột phá trong phát triển", Bộ trưởng chia sẻ.

Luật sửa đổi lần này điều chỉnh 76 điều khoản, bổ sung nhiều nội dung hiện đại như mở rộng phạm vi kiểu dáng công nghiệp sang không gian số, cho phép sử dụng dữ liệu hợp pháp để huấn luyện AI với điều kiện không xâm phạm quyền chính đáng của người sáng tạo.

Hiện đại hóa thủ tục và tăng cường bảo vệ quyền lợi

Bên cạnh việc tạo điều kiện thương mại hóa, Luật cũng tập trung vào việc cải cách hành chính, hướng tới quản lý số hóa toàn bộ quy trình. Các biện pháp bảo vệ quyền được tăng cường, bổ sung cơ chế ngăn chặn lạm dụng độc quyền và nâng cao trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan tư pháp trong giải quyết tranh chấp.

Vai trò của các tổ chức trung gian như tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả và tổ chức đại diện sở hữu công nghiệp cũng được quy định chặt chẽ hơn để đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ tốt hơn lợi ích của các bên liên quan.

Ý nghĩa đối với doanh nghiệp và cộng đồng nghiên cứu

Luật sư đánh giá, việc công nhận quyền sở hữu trí tuệ như tài sản thương mại tạo ra sự chuyển biến về tư duy - từ công cụ bảo vệ pháp lý đơn thuần sang nguồn lực kinh tế có giá trị thực.

Khi có thể định giá, chuyển nhượng, thế chấp hoặc góp vốn, quyền sở hữu trí tuệ giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn, mở rộng hoạt động và nâng cao giá trị thương hiệu. Đây là động lực trực tiếp khuyến khích các cá nhân và tổ chức đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu phát triển, bởi họ có thể thu hồi và khai thác giá trị kinh tế từ kết quả sáng tạo.

Ở tầm vĩ mô, việc thương mại hóa tài sản trí tuệ góp phần hình thành thị trường giao dịch minh bạch, thúc đẩy đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Điều này cũng giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế tri thức toàn cầu và tạo niềm tin với nhà đầu tư về môi trường kinh doanh dựa trên tri thức và sáng tạo.

Cơ chế chia sẻ quyền: Chìa khóa cho mô hình hợp tác bền vững

Một trong những điểm then chốt để thương mại hóa kết quả nghiên cứu hiệu quả là cơ chế chia sẻ quyền sở hữu trí tuệ giữa Nhà nước, tổ chức khoa học - công nghệ và doanh nghiệp. Để vận hành tốt, cần xác định rõ quyền và lợi ích của từng bên dựa trên mức độ đóng góp, đồng thời có phương pháp định giá minh bạch cho từng phần tham gia.

Một khung pháp lý đồng bộ về xác lập quyền, phân chia lợi nhuận, định giá tài sản và giải quyết tranh chấp là điều cần thiết. Khi được thiết kế hợp lý, cơ chế này sẽ "kích hoạt" các kết quả nghiên cứu từ phòng thí nghiệm, thúc đẩy hợp tác giữa trường - viện - doanh nghiệp và lan tỏa tinh thần đổi mới trong toàn nền kinh tế.

Kỳ vọng về thị trường tài sản trí tuệ phát triển

Việc Luật được thông qua với tỷ lệ tán thành cao phản ánh sự đồng thuận rộng rãi về nhu cầu xây dựng thị trường tài sản trí tuệ hiện đại tại Việt Nam. Khi các văn bản hướng dẫn chi tiết được ban hành, quyền sở hữu trí tuệ sẽ thực sự trở thành động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế và nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị sáng tạo toàn cầu.

Đây không chỉ là luật của các nhà làm luật hay chuyên gia, mà là công cụ thiết thực cho mọi cá nhân sáng tạo, doanh nghiệp đổi mới và tổ chức nghiên cứu muốn biến tri thức thành giá trị. Luật Sở hữu trí tuệ 2025 hứa hẹn mở ra một chương mới cho thị trường tài sản trí tuệ Việt Nam - nơi mà sáng tạo được tôn vinh và tri thức được định giá xứng đáng.

---

Câu hỏi thường gặp về Luật Sở hữu trí tuệ 2025

1. Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2025 có hiệu lực từ khi nào?

Luật được Quốc hội thông qua ngày 10/12/2025 và sẽ có hiệu lực thi hành theo quy định. Các văn bản hướng dẫn chi tiết sẽ được Chính phủ ban hành trong thời gian tới.

2. Thay đổi lớn nhất của Luật lần này là gì?

Thay đổi căn bản là chuyển từ tư duy "bảo hộ quyền" sang "tài sản hóa" - coi sở hữu trí tuệ là tài sản có thể định giá, mua bán, chuyển nhượng và sử dụng làm tài sản đảm bảo.

3. Doanh nghiệp có thể ghi nhận tài sản trí tuệ trong báo cáo tài chính không?

Có. Luật mới cho phép doanh nghiệp ghi nhận và hạch toán tài sản trí tuệ theo hướng dẫn của Chính phủ. Những tài sản chưa đủ điều kiện vẫn có thể quản lý qua sổ sách riêng.

4. Giảng viên, nhà nghiên cứu được quyền gì với kết quả nghiên cứu?

Luật quy định cơ chế chia sẻ quyền sở hữu trí tuệ giữa Nhà nước, tổ chức và cá nhân dựa trên mức độ đóng góp. Các quy định cụ thể sẽ được hướng dẫn chi tiết.

5. Luật có quy định gì về trí tuệ nhân tạo (AI)?

Luật cho phép sử dụng dữ liệu công khai hợp pháp để huấn luyện AI với điều kiện không xâm phạm quyền lợi chính đáng của tác giả và người sáng tạo.

---

Bạn cần tư vấn về Sở hữu trí tuệ?

Phòng Quản lý Khoa học & Hợp tác Quốc tế - Trường Đại học Công nghiệp TP.HCM sẵn sàng hỗ trợ:

Tư vấn đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ theo quy định mới
Đào tạo về quản trị tài sản trí tuệ cho giảng viên và doanh nghiệp

Chuyên viên: Mạch Nam Dũng
Email: ip_shtt@iuh.edu.vn
Địa chỉ: Phòng Quản lý Khoa học và Hợp tác quốc tế - E3.1 - 12 Nguyễn Văn Bảo, Phường Hạnh Thông, Thành phố Hồ Chí Minh

#LuậtSởhữuTrítuệ2025

#ThươngmạihóaTàisảnTrítuệ

#ĐăngkýBảohộSHTT

#ĐịnhgiáSởhữuTrítuệ

#ChuyểngiaoCôngNghệ

#QuyềnSởhữuTrítuệVIệtNam #Sángchế

#BảohộNhãnhiệu

#IUH

#ĐạihọcCôngnghiệpTPHCM

#QuảnlýSHTT

#TàisảnVôhình

#KinhtếTrithức